De CPR is verplichtend voor de lidstaten. Zij mogen hier geen regels aan toevoegen of er eigen interpretatie aan geven. Er is sprake van een overgangstermijn. Voor deze versie van de CPR is dat vrij complex. De inwerkingtreding is per 8 januari 2026, maar per 7 januari 2025 treden regels in werking die vooral de bevoegdheden van de commissie verruimen om een meer sturende rol te krijgen bij het opstellen van de Europese normen. Veel van oude CPR blijft voorlopig van toepassing, zoals definities, de verplichtingen rond prestatieverklaring en CE markering, de prestatieklassen en het systeem van externe controle. Deze regels zijn van kracht als de aangepaste productnormen zijn vastgesteld. Ook voor de aangemelde instanties zoals certificatie-instellingen (Notified Bodies) blijft veel hetzelfde, al zullen zij zich op enig moment wel opnieuw moeten laten beoordelen.

Conformiteit

Voorlopig veranderen de prestatieverklaring en CE markering dus niet, maar na de aanpassing van de daarvoor benodigde productnormen zal dit wel het geval zijn. De prestatieverklaring zal dan een verklaring worden van productprestatie en -conformiteit. Hiermee neemt de producent nog nadrukkelijker dan voorheen dat de prestatieverklaring naar waarheid is ingevuld en conform de regels is opgesteld. Na de volledige omzetting zullen de prestatieverklaring en CE markering ook eigenschappen rond milieu (uitloging) en duurzaamheid (CO2 emissie en andere indicatoren uit de levenscyclusanalyse) moeten vermelden. De Europese Commissie werkt aan een productdatabase waarin alle informatie van alle bouwproducten moet worden opgenomen. Dit zou moeten gaan verlopen met behulp van een zogenaamd productpaspoort dat feitelijk alle verplichte documentatie bevat zoals de prestatieverklaring, CE markering, veiligheidsinformatie. Dit is een omvangrijke automatiseringsopgave en dus geeft de Commissie zichzelf de tijd om die te realiseren. De inwerkingtreding van deze verplichtingen hangt samen met de snelheid van ontwikkeling daarvan.

CPR-Aquis

Inmiddels is een start gemaakt met de aanpassing van de productnormen die onder de CPR vallen. De Europese commissie wijst de te reguleren producten aan. Van oudsher zijn er al meer dan veertig productgroepen en stelde CEN (Europese Normalisatie-instantie) de productnormen op. Dit verandert. Onder leiding van de Europese Commissie wordt eerst een ‘Standardization Request’ opgesteld. Dit is een vrij gedetailleerde omschrijving van wat er in de Europese productnorm moet staan. Als dit is afgerond gaat CEN aan de slag om de norm daadwerkelijk op te stellen. De commissie heeft de bevoegdheid om op deze processen in te grijpen als dit bijvoorbeeld te lang duurt. Dit proces wordt ‘CPR-Aquis’ genoemd. In deze fase zullen keuzes moeten worden gemaakt, zoals de keuze voor één testmethode per unieke eigenschap van het product.

Complex vraagstuk

Momenteel kunnen er nog meerdere testmethoden worden aangewezen en dat staat de Europese Commissie niet langer toe. Dit is bijvoorbeeld het geval bij de LA-waarde. Soms is dit een complex vraagstuk zoals bij de Alkali Toeslagreactie waarvoor nog nooit een uniforme methode kon worden overeengekomen. Verder is het van belang om na te denken over ontbrekende producteigenschappen of testmethoden omdat een lidstaat niet zomaar aanvullende eisen mag stellen. Nadat CEN een norm heeft aangepast, vindt er een formeel besluitvormingsproces plaats, waardoor dit een formele geharmoniseerde norm wordt, die vervolgens wordt opgenomen in het Official Journal van de EU. Dit is het startmoment voor een overgangsfase van maximaal één jaar, waarin de nieuwe norm moet worden geïmplementeerd en waarna de oude vervalt. Een eerste CPR-Aquisfase voor betonproducten is reeds afgerond. Aggregates (de korrelvormige materialen die van belang zijn voor recyclinggranulaten, red.) waren de tiende productgroep in de rij. Deze aquisfase is begin 2025 gestart. Omdat de Europese Commissie de planning strak aanstuurt, is de voorlopige verwachting dat het proces zo’n drie jaar gaat duren. Een nieuwe versie van de productnormen is daarom te verwachten ergens in 2028. Of hier nog vertragingen komen, vanwege de complexiteit van deze productgroep, is afwachten.

Milieueisen

In de Europese productnormen worden, naast de bekende technische eigenschappen, ook milieu-eigenschappen opgenomen. Hiermee wordt ook samenstelling en uitloging bedoeld, zoals dit is geregeld in het Nederlandse Besluit bodemkwaliteit. De Europese productnorm gaat aangeven volgens welke methode de uitloging en samenstelling moet worden bepaald, inclusief eventuele randvoorwaarden, zoals monsterneming en externe controle. Voor Nederland betekent dit waarschijnlijk een grote aanpassing, omdat lidstaten regels moeten intrekken die overeenkomstig die in de CPR zijn. Voor het Besluit bodemkwaliteit kan dit grote gevolgen hebben (o.a. AP04, k-waarde systematiek en hiermee de gelijkwaardige beoordeling van primaire en secundaire grondstoffen, wat altijd een belangrijk uitgangspunt is geweest van de Nederlandse regelgeving en een enorm sterke pijler is geweest onder de Nederlandse circulaire economie).

Aquisfase

Grenswaarden voor de uitloging en samenstelling (het niveau van uitloging, red.) blijven voorbehouden aan de lidstaten. De aquisfase voor deze eigenschappen is in een apart CPR-aquisgroep ondergebracht, omdat deze eigenschap vrijwel alle productgroepen treft. Overigens heeft een deel van de in Nederland toegepaste bouwstoffen geen verplichtingen vanuit de CPR, want deze producten vallen niet onder een geharmoniseerde norm. Ook voor deze bouwstoffen is echter te verwachten dat er gevolgen zijn, omdat van de Nederlandse overheid mag worden verwacht dat zij wil voorkomen dat er een ongelijk speelveld ontstaat tussen de bouwstoffen, als gevolg van de vraag of deze onder Europese regels vallen of niet. De bouwstoffen bevinden zich immers in elkaars markten en zijn concurrerend.

Duurzaamheidseisen

Hetzelfde als voor milieueisen, wil de Europese commissie ook dat er van alle bouwproducten – die onder de CPR vallen – duurzaamheidsdata worden gecommuniceerd. Hierbij moet vooral gedacht worden aan de Levenscyclusdata die vallen onder EN 15804 (Levenscyclusanalyse voor bouwproducten). Deze norm kent negentien indicatoren, die de duurzaamheid van bouwproducten moeten weerspiegelen. Omdat de CPR is gericht op de ondernemingen die bouwproducten produceren, is de verwachting dat iedere producent deze indicatoren, of op zijn minst een selectie daarvan, moet gaan vermelden op de prestatieverklaring. De verwachting is dat dit een flinke administratieve last met zich kan meebrengen. De Europese commissie denkt nog na over hoe de eisen te implementeren en te faciliteren. Vandaar dat de inwerkingtreding van dit onderwerp apart is geregeld. En omdat dit onderwerp feitelijk alle bouwproducten treft, wordt hiervoor een zogeheten horizontale CPR-Aquisgroep ingericht.

Prestatieverklaring

Omdat de aquisfase nog loopt is er nog niet zoveel zinvols te melden over de inhoud van prestatieverklaring. Voorlopig kan de bestaande prestatieverklaring worden gebruikt, die onder de oude CPR werd opgesteld. Een te benoemen aspect is wel dat producenten feitelijk al per heden verplicht zijn om veiligheidsinformatie rond hun producten te vermelden. De nieuwe CPR geeft over de inhoud hiervan iets meer duidelijkheid dan over de oude. 

• Focus 5