Met de Green Deal heeft de EU de ambitie om de uitstoot van broeikasgassen tegen 2030 met 55% te verminderen ten opzichte van het niveau van 1990 en om tegen 2050 klimaatneutraal te zijn.

De recente aankondiging van de Europese Commissie dat Europa het voortouw zal nemen bij de invoering van een hoognodige koolstofbelasting aan de grens in 2023 is een geweldig vooruitzicht. Deze belasting zal een belangrijke rol spelen bij het terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen, niet alleen door landen aan te moedigen om klimaatneutraliteit te onderschrijven, maar ook door fabrikanten aan te sporen zich verantwoordelijker op te stellen.

Via de koolstofbelasting aan de grens zullen importeurs van zware industriële materialen uit vijf sectoren met een hoog risico op koolstoflekkage – staal, aluminium, ijzer, kunstmest, cement en elektriciteitsproductie – die afkomstig zijn uit landen die de klimaatneutraliteit nog niet hebben onderschreven, worden belast.  In wezen zullen deze buitenlandse concurrenten dezelfde kosten moeten betalen als hun Europese tegenhangers die onder het 'cap and trade'-koolstofbeprijzingssysteem vallen.

Otto de Bont, CEO Renewi Nederland: “Naar mijn mening is de bovengenoemde lijst van materialen niet volledig. De lijst richt zich uitsluitend op emissies bij de productie, zonder rekening te houden met emissies gedurende de hele levenscyclus ('van de wieg tot het graf'). Ik sta volledig achter die selectie van sectoren. Ze behoren immers tot de grootste vervuilers. Maar de kunststofindustrie is ook een sector die grote zorgen baart. Niet alleen is de CO₂-voetafdruk van kunststofproducenten extreem groot, maar ook de koolstofimpact van de verbranding van plastics aan het eind van hun levenscyclus is aanzienlijk. Kunststoffen behoren tot de meest energie-intensieve materialen vanaf het begin tot het einde van hun levenscyclus.” 

Plastic, een vorm van fossiele brandstof, olie of aardgas, vergt grote hoeveelheden energie om tot producten te worden verwerkt. Dit omvat het langdurige chemische proces om er ruwe plastic hars van te maken, gevolgd door de techniek om er verpakkingen, kunststoffen voor elektronica en witgoed, auto-onderdelen of textiel van te maken.

De hoeveelheid kunststoffen die vandaag de dag wordt geproduceerd is groot. Verwacht wordt dat dit tegen 2050 zal verviervoudigen, waardoor de uitstoot zal toenemen tot 56 miljard ton.

Afgezien van de zware emissies die tijdens de productie vrijkomen, is er aan het eind van de levensduur van veel kunststoffen voor eenmalig gebruik geen ander alternatief dan verbranding in een afvalenergiecentrale.

Renewi, een recyclingbedrijf dat secundaire grondstoffen produceert uit afvalstromen, zamelt aanzienlijke hoeveelheden wegwerpplastic in bij huishoudens en bedrijven in het Verenigd Koninkrijk, België en Nederland. Zijn dochteronderneming Coolrec zamelt recyclebare kunststoffen in die afkomstig zijn van elektrische en elektronische apparatuur uit heel Europa.

De Bont is blij met de vroegtijdige aankondiging van de koolstofbelasting aan de grens door de Europese Commissie. "Niet alleen kunnen Europese landen zich zo alvast voorbereiden, het schept ook ruimte voor de productie-industrie om aanpassingen door te voeren in de manier waarop materialen worden geproduceerd", zegt hij.

"Met de invoering van deze vooruitstrevende wetgeving speelt Europa wereldwijd een voortrekkersrol en geeft het proactieve producenten de kans om een pioniersvoordeel te behalen. Ik raad de Europese Commissie echter aan producenten van kunststoffen financiële stimulansen te bieden om groenere alternatieven te vinden."

Als de EU de grote vervuilers wil aanpakken, zal zij rekening moeten houden met de koolstofimpact van de volledige keten: van koolstofintensieve productie tot productontwerp, gebruik van grondstoffen en recyclebaarheid, het zogenoemde cradle to grave to cradle. 

De Bont: “als deze belasting echt gaat over producten met een grote klimaatvoetafdruk, moet de Europese Commissie niet wachten tot 2026 om te overwegen die belasting uit te breiden tot kunststoffen.”

• Beleid