Als het aan de kiezer ligt worden de stemkeuzes voor de aankomende Tweede Kamerverkiezingen vooral bepaald door de partijstandpunten over de woningmarkt, gezondheidszorg en asiel en migratie. In vergelijking met de verkiezingen in 2023 wordt op dit moment defensie en veiligheid vaker genoemd als stemmotief. Thema’s als circulaire economie, duurzaamheid, grondstofzekerheid en afval en recycling leven nog niet echt bij het grote publiek. Vaak poppen deze onderwerpen op wanneer de burger wordt geconfronteerd met uitwassen op dit onderwerp zoals de aanwezigheid van staalslakken in het milieu of batterijen in een wegfundering. Plastic afval, afvalscheiding en vervuiling van de openbare ruimte zijn, kan ik na bijna 35 jaar ervaring wel stellen, leuke onderwerpen op verjaardagen maar zullen de kiezer niet verleiden om op een specifieke partij te stemmen.

Goede keuze

Dit laatste lijkt ook doorgedrongen te zijn bij de schrijvers van de verschillende verkiezingsprogramma’s die ons moeten verleiden om een goede keuze te maken in het stemhokje. BRBS Recycling heeft zich door de verschillende gepubliceerde verkiezingsprogramma’s geworsteld en geconstateerd dat er in ieder geval nog geen PvdG, oftewel een echte Partij voor de Grondstoffen te bespeuren is. En natuurlijk zijn er belangrijkere vragen dan de vraag of we in de nabije toekomst nog wel kunnen beschikken over essentiële grondstoffen voor de productie van smartphones, medische apparatuur of huizen. We bevinden ons in een tijdperk waarin (internationale) veiligheid grote druk legt op financiën maar zeker ook op de dagelijkse situatie van de inwoners van Nederland. De polarisatie die in ons land steeds scherper wordt zet groepen onder druk en geeft veel mensen een onplezierig gevoel en tast de welzijnswaarde aan. Dit laat echter onverlet dat de politiek, naast de dagelijkse problemen, ook moet kijken naar toekomstige hordes die de samenleving kunnen ontwrichten. De verschillende verkiezingsprogramma’s beschouwend vallen de volgende conclusies op:

PVV - Dit is uw land!

Duurzaam en circulair bouwen is in ieder geval geen speerpunt van de huidig grootste partij van Nederland, de PVV. Daarentegen wil de PVV de bouw van woningen wel een impuls geven, de netcongestie oplossen en de CO2-heffing afschaffen. Welke gevolgen dit zal hebben voor de recyclingbranche, laat zich raden. Grondstofschaarste wordt in ieder geval niet benoemd in hun verkiezingsprogramma.

CDA - Bouwen op vertrouwen

De Rising Star van de komende verkiezingsperiode, het aloude CDA, herkent dat het Nederlandse ondernemers- en vestigingsklimaat de laatste jaren achteruit is gegaan. Problemen als stikstof, netcongestie, de schaarste aan ruimte, grondstoffen en arbeidskrachten, regeldruk, financieringsperikelen voor mkb’ers en afnemende arbeidsproductiviteit hebben veel ondernemers ontmoedigd. Zij stellen dat en toekomstbestendige economie duurzaam, inclusief en innovatief is. Het Nationaal Programma Circulaire Economie wordt dan ook versneld en men wil werk maken van het beschikbaar maken van voldoende alternatieve en duurzame grondstoffen.

ChristenUnie - Opstaan voor het goede

De ChristenUnie zet in op toekomstbestendig bouwen. Wie kiest voor herbruikbare (circulaire) of biobased materialen, zoals duurzaam hout of hennep, wordt hiervoor beloond. Ook wil men vaart maken met de circulaire economie. Circulaire bedrijven hebben het zwaar, terwijl de circulaire economie de toekomst is. Circulaire producten zijn doorgaans duurder dan wegwerpproducten en de vraag blijft achter. Normering van de vraag op Europees niveau is volgens de ChristenUnie noodzakelijk om het circulair maken van de economie te laten slagen. Het stimuleren van de circulaire capaciteit van de industrie, bijvoorbeeld met ketenafspraken, wordt gezien als een kans. Ketenafspraken met onvoldoende resultaat, zoals statiegeld op blikjes, worden overigens dwingender opgelegd. Tenslotte wordt vanwege gezondheids- en milieuschade het gebruik van staalslakken in de openbare ruimte verboden.

GroenLinks-PvdA - Een nieuwe start voor Nederland

Als onderdeel van een ambitieus en eerlijk klimaatbeleid en de schone economie van de toekomst, pleit GroenLinks-PvdA voor een groene industriepolitiek. Bedrijven die toekomst hebben in Nederland en die passen in de schone en eerlijke economie van de toekomst wil men helpen met ruimte, personeel, energie, netcapaciteit en grondstoffen. GroenLinks-PvdA verplicht fabrikanten en importeurs om een oplopend percentage gerecyclede grondstoffen te gebruiken in nieuwe producten. Het verbranden van recyclebare materialen en het vernietigen van nog bruikbare onverkochte goederen wordt verboden en het delen van producten wordt gestimuleerd. Net als levensduurverlenging, hergebruik, reparatie en recycling. Producenten worden verplicht om producten zo vorm te geven dat ze makkelijk kunnen worden gerecycled of hergebruikt. Nederland zet zich in Europa in voor een grondstoffenstrategie en bekijkt hoe we edelmetalen op een duurzame manier zelf kunnen delven. Samen moeten we ons actiever inzetten om de aanvoer en beschikbaarheid van kritieke grondstoffen te waarborgen. Omdat grondstoffen steeds schaarser worden, wil GroenLinks-PvdA onafhankelijker worden van andere landen. Door naar een circulaire economie toe te groeien, hergebruiken we grondstoffen en verduurzamen we onze economie. Daarom komt er een bijmengverplichting van circulaire plastics en een ‘end-of-waste’ status, zodat afval wordt geclassificeerd als secundaire grondstof en het makkelijker wordt circulair te ondernemen.

VVD - Sterker uit de storm

De VVD zet, in Europees verband, vol in op circulariteit, langere levensduur van producten en hergebruik en wil daarom onnodige regels schrappen. Kritische grondstoffen uit afvalstromen moeten worden teruggewonnen, door afval te benutten als grondstof wordt onze afhankelijkheid verkleind en houden we onze productie concurrerend. Een ander speerpunt is het veiligstellen van onze grondstoffenbehoefte. Een circulaire economie en hergebruik zorgen ervoor dat we minder grondstoffen nodig hebben. Alle kansen die hier liggen, moeten dan ook verzilverd en bevorderd worden. De VVD ziet ook afval als grondstof en wil de kansen van de circulaire economie pakken.

Boer Burger Beweging - BBB Levert

Huidige coalitiepartij BBB benoemt in haar programma alleen het feit dat grondstoffen vooral veilig gesteld moeten worden in het kader van oorlogsdreiging en defensie.

SP - SUPERSOCIAAL

De Socialistische Partij komt met een programma om in rap tempo meer woonruimte te creëren. Via nieuwbouw, het ombouwen van leegstaande panden, splitsen, optoppen, het terugkopen van te dure huurwoningen en door sloop te voorkomen wordt de droom van betaalbaar wonen realiteit. Gezamenlijk georganiseerde en gefinancierde maatregelen, zoals zonnepanelen op alle geschikte daken, het verduurzamen van woningen, circulair grondstoffengebruik en schonere productie, moeten aanvullend zorgen voor klimaatrechtvaardigheid. Door hergebruik, reparatie en recycling wordt verspilling verleden tijd en wordt een toekomst gecreëerd, waarin iedereen profiteert van een eerlijke, duurzame en circulaire economie. De SP pleit voor het verminderen van ons grondstoffengebruik en het opbouwen van een circulaire economie. Hergebruik, reparatie en recycling worden de norm. Producten gaan langer mee en er komen strenge duurzaamheidseisen voor winning en gebruik. Door heffingen op vervuiling en het stimuleren van hergebruik wordt recycling de norm. Een opvallend punt is dat de SP afvalinzameling en verwerking terug in publieke handen wil hebben. Afvalinzameling en verwerking is een maatschappelijke taak, die wat de SP betreft niet overgelaten kan worden aan de markt. Door deze taak te privatiseren. zijn er te veel negatieve financiële prikkels voor bedrijven om winst boven hun maatschappelijke taken te stellen. Met veel negatieve gevolgen van dien. Afvalverwerking en inzameling moeten dus weer onderdeel van de publieke sector worden.

Partij voor de Dieren - Natuurlijk

Ook de Partij voor de Dieren wil dat bedrijven gaan draaien op circulaire, lokaal gesloten ketens. Grondstofgebruik wordt drastisch teruggebracht. Producten worden zo ontworpen dat ze kunnen worden gerecycled en productie moet zoveel mogelijk regionaal plaatsvinden. Door minder en efficiënter gebruik van grondstoffen, selectieve en strategische inzet van groene waterstof, meer hergebruik en recycling wordt daarnaast ook nog eens bespaard op energie. Er wordt stevig ingezet op de recycleerbaarheid en recycling van zonnepanelen en andere elektrische infrastructuur. Zo worden nieuwe grondstoffentekorten en milieuproblemen door elektrisch afval voorkomen. Het stoppen met het verbranden van buitenlands afval wordt benoemd als maatregel om de uitstoot van stikstof te voorkomen. In het streven naar een wereld zonder afval, wordt de overcapaciteit van afvalverbrandingsinstallaties (AVI’s) zo snel mogelijk afgebouwd en wordt er gestopt met de import van buitenlands afval. De afhankelijkheid van afvalverbranding voor onze energievoorziening wordt hiermee voorkomen. De PvdD wil stoppen met exporteren van afval naar het buitenland. Door producten in Nederland te verwerken en te stoppen met het gebruik van schadelijke materialen, die niet verwerkt kunnen worden, wordt sneller toegewerkt naar een circulaire economie. Er komt een verplicht aandeel hergebruikt materiaal (recyclaat) in producten om een afzetmarkt te garanderen voor circulaire spelers. Te beginnen bij textiel. Er komt een verbrandingsverbod op recyclebare materialen. Door de belasting aan te passen worden gerecyclede grondstoffen goedkoper gemaakt dan grondstoffen die voor het eerst gewonnen zijn, denk hierbij bijvoorbeeld aan staal, glas en plastic. Ook voor de bouwindustrie heeft de PvdD duurzame opgaven: bouwen geschiedt lowtech, circulair en natuurinclusief. Natuurlijke, hernieuwbare en gerecyclede materialen en natuurlijke bouwprincipes zijn hierin leidend. Tevens worden alle gebouwen worden voorzien van een materialenpaspoort, zodat deze materialen bij sloop opnieuw kunnen worden ingezet, ook bij verbouwing en isolatie van bestaande gebouwen. Het Besluit bouwwerken en leefomgeving wordt aangescherpt.

NSC - Zorgen voor zekerheid!

De basis moet op orde Nieuw Sociaal Contract zet ook in op een circulaire economie. Afval wordt zoveel mogelijk gebruikt als grondstof, met hierbij bijzondere aandacht voor de einde-afvalstatus. Circulaire keuzes moeten de logische en voordelige optie worden. NSC wil een nieuw systeem inrichten voor bouwstoffen op basis van industriële afvalstromen. In dit systeem moet eerst worden aangetoond dat een bouwstof géén milieuschade veroorzaakt, voordat toepassing wordt toegestaan. Hiermee worden risico’s voor de gezondheid van mensen, zoals bij de toepassing van staalslakken, voorkomen. Bij de aanleg van nieuwe wegenbouwprojecten ziet NSC kritisch toe op de toepassing van nieuwe bouwmaterialen die gebaseerd zijn op industriële afvalstromen. Zoals bijvoorbeeld bij de toepassing van het omstreden Beaumix bij de verbreding van de A2. De partij wil dat stoffen bewezen veilig zijn, voordat ze worden toegepast in het milieu. In Europees verband pleit NSC voor het beprijzen van primair grondstoffenverbruik door de industrie, naast het verplichten van de toepassing van gerecycled materiaal. NSC stimuleert de toepassing van biobased grondstoffen, zoals hout en vezels, voor hoogwaardige toepassingen in onder meer de bouw en de chemie. Ze is tegen het verbranden van biomassa om energie op te wekken en wil daarom geen subsidie voor BECCS of houtige biomassa.

JA21 - De Juiste Aanpak voor Nederland

JA21 is vrij beknopt daar waar het de circulaire economie, grondstoffen of recycling betreft. Duurzaamheid en circulaire economie moeten alleen worden ondersteund als het rendeert.

De Partij voor de Grondstoffen

En nu, wat moeten we met deze samenvatting? Gelukkig moet u helemaal niets, behalve uw stem laten horen op 29 oktober. Naar verwachting komen de duurzaamheidsparagrafen in de kantlijn van het regeerakkoord terecht. Onderwerpen als hypotheekrenteaftrek, belastingen, inkomen, huisvesting en defensie gaan de boventoon voeren in de campagnes en debatten. Mocht u twijfelen tussen partijen, kunt u altijd dit stuk nog eens doornemen en zien welke partij de échte Partij voor de Grondstoffen is.

Een ding is zeker: de leden van BRBS Recycling zijn voor meer hergebruik en recycling van grondstoffen!

NB: bij het opstellen van dit artikel waren de programma’s van D66 en VOLT nog niet beschikbaar

• Recycling
• Otto Friebel
• Focus 1
• Focus