We use cookies from third party services for marketing activities and to offer you a better experience. Read about how we use cookies and how you can control them by clicking "Privacy Preferences".

Privacy Preferences

When you visit any website, it may store or retrieve information through your browser, usually in the form of cookies. Since we respect your right to privacy, you can choose not to permit data collection from certain types of services. However, not allowing these services may impact your experience.

  • Privacy Policy
    When you visit any of our websites, it may store or retrieve information on your browser, mostly in the form of cookies. This information might be about you, your preferences or your device and is mostly used to make the site work as you expect it to. The information does not usually directly identify you, but it can give you a more personalized web experience. Because we respect your right to privacy, you can choose not to allow some types of cookies. Click on the different category headings to find out more and manage your preferences. Please note, blocking some types of cookies may impact your experience of the site and the services we are able to offer.
    REQUIRED
  • Content Delivery Network
    These cookies enable the website to provide enhanced functionality and personalization. They may be set by us or by third party providers whose services we have added to our pages. If you do not allow these cookies then some or all of these services may not function properly.
    REQUIRED
  • Functional (Your preferences for this site)
    Functionality cookies allow websites to remember the user's site preferences and choices they make on the site including username, region, and language. This allows the website to provide personalized features like local news stories and weather if you share your location. They are anonymous and don't track browsing activity across other websites. Functionality cookies can include first party, third party, persistent or session cookies.
  • Statistics (Info on how we can get better)
    These cookies allow us to count visits and traffic sources so we can measure and improve the performance of our site. They help us to know which pages are the most and least popular and see how visitors move around the site, which helps us optimize your experience. All information these cookies collect is aggregated and therefore anonymous. If you do not allow these cookies we will not be able to use your data in this way.
  • Marketing (Advertisement Delivery Network)
    These cookies may be set through our site by our advertising partners. They may be used by those companies to build a profile of your interests and show you relevant adverts on other sites. They do not store directly personal information but are based on uniquely identifying your browser and internet device. If you do not allow these cookies, you will experience less targeted advertising.

Privacy policy

TNO en Startblock over circulair bouwen: ‘In Holland groeit een huis’

dinsdag 9 juli 2024

Tot 2030 moeten er in Nederland zo’n 900.000 woningen worden gebouwd. Maar hoe krijg je die enorme woningbouwopgave voor elkaar, zonder de CO2- en stikstofnormen te overschrijden? Woningen van biobased-materialen, die op geïndustrialiseerde wijze worden geproduceerd, kunnen daar een belangrijke rol in spelen.

Delen

De noodzaak om anders en sneller te gaan bouwen, met meer aandacht voor duurzaamheid en circulariteit, hangt boven de markt. Ron Oorschot werkt als business developer houtbouw en biobased bij TNO: “Ik merk dat niet alleen start-ups en andere jonge, kleine bedrijfjes met nieuwe bouwmethoden bezig zijn, maar dat heel veel ondernemers in de bouw intrinsiek gemotiveerd zijn om het anders te doen.” Om emissies te beperken en klimaatverandering tegen te gaan, moet er volgens Oorschot veel meer met biobased-materialen worden gebouwd. “Het gaat er vooral om hoeveel energie er nodig is om grondstoffen om te zetten in bouwmaterialen”, legt Oorschot uit. “De productie van beton en baksteen gaat gepaard met een hoge CO2- uitstoot. In hout is juist CO2 opgeslagen en tijdens de groei nemen biobased-materialen CO2 op uit de lucht. We pleiten er dan ook voor om het juiste materiaal op de juiste plaats te gebruiken.” De meest optimistische schattingen zijn nu dat in 2030 tussen de twintig en dertig procent van de woningen met biobased materialen worden gebouwd. Oorschot: We zijn niet tegen beton, maar je moet het gericht toepassen, bijvoorbeeld in funderingen. Je kunt discussiëren over de begane grond vloer, maar daarboven, en tot vier, vijf bouwlagen kan het allemaal in biobased-materialen worden uitgevoerd. In Noorwegen worden zelfs al gebouwen van twintig etages in hout gerealiseerd.”

Automatiseren en standaardiseren

Ook in Nederland wordt houtbouw steeds vaker toegepast en ontstaan innovatieve houtbouwconcepten, volgens een geïndustrialiseerd proces. Een daarvan is Startblock, een jong bedrijf opgericht in 2019, met als doel om op grote schaal betaalbare, compacte woningen zonder emissies te produceren. De woningen worden volledig in een productiestraat geproduceerd én geassembleerd. Henk Visscher, directeur Productie en Inkoop: “In onze fabriek schuift de woning elke dag een stap op, waarbij we zoveel mogelijk proberen te automatiseren en standaardiseren. Dit scheelt heel veel transport naar de bouwplaats, en dus emissies. Bij een regulier bouwproject heb je het al gauw over honderd transportbewegingen. Wij maken de woningen zo ver mogelijk af in de fabriek. Met ons concept heb je één keer een transport en één keer een kraan die zes woningen plaatst.”

Woning slimmer kantelen

Omdat een assemblagelijn voor woningen nog niet bestond, moest Startblock vaak zelf het wiel uitvinden. “We zijn de eersten in de markt met zo’n geïndustrialiseerd productieproces, dus op alle fronten moeten we heel veel tijd en geld investeren in research”, vertelt Visscher. Zo werd er een kantelmechanisme bedacht om de woning rechtop of plat te leggen. “Het casco van de woning wordt liggend gebouwd, maar de keuken, badkamer en installaties monteren we staand. En voor transport wordt de woning weer op zijn rug gelegd.” Veel tijd en energie is gaan zitten in het efficiënter inrichten van het productieproces. Visscher: “De grootste winst is behaald door alle takt-tijden in kaart te brengen, dus de tijd die nodig is voor iedere stap om de woning te bouwen. Door onze kennis met die van TNO te combineren, kunnen we sneller produceren. Aanvankelijk bouwden we een woning per week, inmiddels zijn dat er vier, en ons doel is uiteindelijk zes.”

Regelgeving loopt achter

De Startblock-woningen worden nu voor het grootste deel gemaakt van CLT-hout, kruiselings verlijmd hout. Visscher: “Per woning zo’n 22 kuub. Onze ambitie is om uiteindelijk nog meer biobased-materialen toe te passen, ook voor dak en gevels.” Oorschot ziet nog allerlei uitdagingen en mogelijkheden om woningen duurzamer te produceren. “We staan aan de vooravond van de overstap naar biobased isolatiematerialen. In de nabije toekomst kunnen we ook grote stappen zetten met dak- en gevelbekleding. Maar de grootste uitdaging is om installaties biobased te krijgen.” Vandaar dat Visscher benadrukt dat er minder of kleinere installaties moeten worden toegepast. In de slaapvertrekken is vaak helemaal geen verwarming nodig, daar kun je volstaan met een infraroodpaneel. Maar het 33 | juni 2024 BEwerken Henk Visscher beaamt dat de regelgeving vaak nog onvoldoende rekening houdt met duurzame bouwmethodes.

Wonen in stro

Naast hout kunnen we ook tal van andere duurzame of zelfs circulaire materialen in onze woning verwachten. Oorschot. “De markt voor bio-based materialen is volop in ontwikkeling. Er zullen opschalingsprogramma’s komen voor Nederlandse boeren, om grondstoffen voor de bouwindustrie te produceren. Hierbij kun je denken aan vlas of hennep. Die materialen worden geperst tot biocomposieten, die je in alle mogelijke vormen en kleuren kunt toepassen. Bovendien hebben ze uitstekende isolerende kwaliteiten.” Dat deze materialen veelbelovend zijn, bewijst Strotech, dat inmiddels geveldelen produceert van stropanelen. Niet alleen in de materialen wordt de komende jaren een slag gemaakt, maar ook in efficiency van de producten en bouwmethodes. Visscher: “Leveranciers denken beter na over grondstoffen en afvalstromen. Circulariteit wordt nog belangrijker. Zo gebruiken we straks circulair beton voor funderingen en hout is vaker afkomstig van reststromen.”

Technologisch kan het

Nederland heeft inmiddels al een productiecapaciteit van ongeveer 20.000 biobased prefab woningen. Oorschot: “De opschaling is een uitdaging. We hebben uiteindelijk in Nederland nog veel meer Startblocks nodig om de bouwopgave te realiseren. Voor een scherpe kostprijs en goede economische perspectieven moet de vraag echter flink worden aangezwengeld. De rente is momenteel een uitdaging, evenals de gronduitgifte en aanleg van infrastructuur. Daarnaast moet er kritisch naar wet- en regelgeving worden gekeken, om dit soort bouwconcepten een eerlijke kans te geven. “Want onze commitment om Paris-proof te zijn in 2050, vereist dat we vandaag beginnen met een andere manier van bouwen”, oordeelt Oorschot.

Bron: TNO

  • Focus 3
  • Circulaire Economie
  • Recyclen
Gerelateerde artikelen
Circulair_Slopen
Bedrijfsleven slaat handen ineen voor een circulaire economie

“Wat we nodig hebben, zijn heldere doelen, de vraag naar circulaire producten en materialen en een stabiel beleid. Dan is het voor ondernemers mogelijk om meer circulaire verdienmodellen te realiseren...

Foto_Geveleconomie
Rijksoverheid onderstreept belang van een Circulaire Geveleconomie

Demissionair minister Hugo de Jonge van Binnenlandse Zaken en demissionair staatssecretaris Vivianne Heijnen van Infrastructuur en Waterstaat hebben onlangs het Akkoord Circulaire Geveleconomie ondert...

circulaireeconomie
Koningin Máxima: ‘We moeten nu vaart maken en opschalen’

Onlangs vond weer de jaarlijkse Nationale Conferentie Circulaire Economie plaats. Thema dit jaar was ‘Van goed begin naar booming business’. De editie in Nijmegen stond dan ook in het teken van opscha...

GP_Groot_WEB
GP Groot neemt vierde circulair sloopcertificaat in ontvangst

GP Groot circulair slopen heeft onlangs voor de vierde keer een circulair sloopcertificaat in ontvangst genomen. Het certificaat, uitgegeven door certificeringsinstantie Normec Certification en Sticht...

Biobased01
Biobased woningen in Mierlo zeer gewild

Een primeur. In het Brabantse Mierlo wordt hard gewerkt aan de bouw van zestien zogeheten biobased woningen. Dit zijn houten huizen, bedoeld voor de sociale woningbouw. Bijzonder is dat ze na pakweg z...

Foto_Schofel_Web
Betekenis van de MKI als meetlat en stimulans

Op het recyclingsymposium op 21 november 2023 mocht Edwin van der Wel, als lid van het transitieteam circulaire bouweconomie, deelnemen aan de paneldiscussie. Tevoren had hij een stelling ingestuurd o...

FOTO_web
Nieuwe Duitse eisen voor gebruik secundaire bouwmaterialen

Duitsland produceert jaarlijks ongeveer 260 miljoen ton minerale afvalstoffen. Het gebruik van deze materialen heeft zich door de jaren heen bewezen in de bouw. De vraag of secundaire bouwstoffen mili...

IJsselhallen_Zwolle_WEB
Maximaal hergebruik in nieuwe stadsbuurt

De gemeente Zwolle laat een groot deel van de IJsselhallen aan de Rieteweg slopen. Met dit werk maakt Zwolle tussen het Centraal Station, de snelweg A28 en de binnenstad ruimte voor de bouw van de Nie...

Vloeren
CISUFLO: Verbetering circulariteit binnen Europese vloerensector

Binnen de Europese vloerensector wordt naar schatting slechts vijf procent gerecycled. Hoewel er initiatieven zijn op het gebied van terugwinning en hergebruik van materiaal, is downcycling nog de gan...

Seijbel-Photography-5968
Grondstoffenplein een ‘blijver’ op vakbeurs Recycling

“Op het Grondstoffenplein, dat centraal was gesitueerd op de beursvloer, konden leden en donateurs van VERAS, Water Alliance en BRBS Recycling laten zien wat de mogelijkheden zijn van hergebruik en he...

BEwerken ONLINE
Tweede Kans als dé Kans

De transitie naar een circulaire economie vraagt ons als samenleving en branche om onze relatie met materialen opnieuw uit te vinden. Dit vergt innovatie om op een duurzamere wijze met producten en ma...

BEwerken ONLINE
Markt voor circulaire producten groeit

Circulair slopen, beter gezegd het demonteren van te amoveren objecten, wint steeds meer terrein. Voor de vrijkomende materialen is, met name onder particulieren, veel belangstelling. Maar inmiddels n...

BEwerken ONLINE
Recyclinggranulaat: een betrouwbare grondstof

Beton wordt in Nederland al decennialang gerecycled. Aanvankelijk was het recyclen een oplossing voor het betonafval, maar tegenwoordig een ‘must’ in het kader van de transitie naar een circulaire eco...

BEwerken ONLINE
Kunstgrasvelden recyclen tot hoogwaardige nieuwe producten

De nieuwe fabriek van GBN-AGR voor het recyclen van kunstgrassportvelden is inmiddels volledig operationeel. Vlak voor de zomer werd gestart met de verwerking van velden die dit jaar het einde van hun...

Prezero.02
Ondernemerschap cruciaal voor de circulaire economie

“Als we praten over de circulaire economie dan praten we, gek genoeg, vooral over afvalbeleid en niet over duurzaamheidsbeleid. Maar dit afvalbeleid staat al wel en stevig ook. Om de circulaire econom...

Green_Collective_WEB
Gezamenlijke inzameling bedrijfsafval bespaart 853.823 kilometers

Op 11 september 2023 vierden recyclers Renewi en PreZero de vijfjarige samenwerking in Green Collective. Vijf jaar geleden gestart als een white label initiatief in Gouda en inmiddels is het white lab...

Doolhof van vergunningen
De CEO - Circulaire Economie Oproep

BRBS Recycling steunt de oproep van Natuur & Milieu en VNO-NCW aan de Tweede Kamer om te kiezen voor een Circulaire Economie in Nederland.

Circulaire economie NPCE
Maatregel tot verplicht retour nemen van recyclaat binnen een circulaire UPV

Sorteerders en recyclers van afvalstoffen vallend onder een UPV zien mogelijkheden tot het volledig sluiten van de keten en het voorkomen van verlies van waardevolle grondstoffen. Zij roepen dan ook o...

7R Model
Circulair is echt een uitdaging

Marijn Bijleveld is senior onderzoeker en themaleider Grondstofketens bij onderzoeksbureau CE Delft. In die hoedanigheid werkt ze onder meer aan verduurzamingsvraagstukken rond grondstoffen en product...

Foto Recyclingsymposium Seijbel
Circulaire Transitie: Inzichten uit het 11e Recyclingsymposium

Wist u dat de bouw en sloop verantwoordelijk zijn voor de helft van het afval in Nederland, waarvan het grootste deel terugkeert als hernieuwbare grondstof? Met deze vraag opende dagvoorzitter Harry D...

Asfalteren_Almere_Roof2Road_small
CO2-arm beton voortaan standaard voor grote vastgoedontwikkelaars en bouwers Elf grote vastgoedontwikkelaars, bouwbedrijven en zogeheten techniek, bouw en infra-ondernemingen ga...

Bouwafval
Herziene EVOA vanaf 2026 Grensoverschrijdend afvaltransport is onderworpen aan de regels van de Europese Verordening Overbren...

Recyclingsymposium.02
Recyclingsymposium 2024: Ruimte voor de Circulaire Economie ‘Wie neemt de verantwoordelijkheid?!’ Is zowel de vraag als een oproep richting onze maatschappij en...

Prezero.02
Ondernemerschap cruciaal voor de circulaire economie “Als we praten over de circulaire economie dan praten we, gek genoeg, vooral over afvalbeleid en nie...

Circulair_Slopen
Bedrijfsleven slaat handen ineen voor een circulaire economie “Wat we nodig hebben, zijn heldere doelen, de vraag naar circulaire producten en materialen en een s...

Nieuwsbrief

* verplicht

Sponsored content

Partner content

Circulair_Slopen

Bedrijfsleven slaat handen ineen voor een circulaire economie

“Wat we nodig hebben, zijn heldere doelen, de vraag naar circulaire producten en materialen en een stabiel beleid. Dan is het voor ondernemers mogelijk om meer circulaire verdienmodellen te realiseren. Met ook voldoende financiële middelen om echt te innoveren. lees meer

Renewi_web

Renewi opent nieuwe sorteerinstallatie voor harde kunststoffen in Eindhoven

Waste-to-productbedrijf Renewi opende eerder dit jaar een nieuwe sorteerinstallatie voor harde kunststoffen in Eindhoven. Hier wordt jaarlijks zo’n 24 duizend ton harde plastics gesorteerd, vermalen en gewassen. Dankzij de geavanceerde technologieën kan een zuiverheid van minimaal 95 procent voor PP... lees meer