Om dit te bereiken heeft demissionair Minister Jetten een bedrag van 28 miljard euro ter beschikking dat uit het klimaat- en transitiefonds van 35 miljard euro komt. Het uiteindelijke resultaat zou zijn het voorkomen van een temperatuurstijging van de aarde met 0,00036 graden in 2050.

Op het eerste gezicht lijkt het alsof deze maatregelen voornamelijk betrekking hebben op energievoorziening en uitstoot maar niets is minder waar. Wat betekenen deze maatregelen voor de recyclingindustrie en bouw- en sloopsector waar een groot deel van de recyclingindustrie afhankelijk van is? Dit artikel is opgesteld als een reflectie vanuit de recyclingindustrie op dit pakket.

6 segmenten

Allereerst is het goed om te weten dat het klimaatpakket dat moet zorgen voor een reductie van 22 megaton CO₂-uitstoot is opgebouwd uit een aantal segmenten: Industrie & Circulaire economie - 5,2 Mton, Sectoroverstijgend - 3,2 Mton, Mobiliteit - 4,0 Mton, Elektriciteit - 4,0 Mton, Landbouw & Landgebruik - 4, 0 Mton, Gebouwde omgeving - 1,4 Mton en Additoneel mondiaal - 2,5 Mton.

Opvallend is dat een heel groot deel van het segment Industrie & Circulaire Economie is gericht op de transitie naar duurzame circulaire plasticketens, en wanneer we verder inzoomen op de maatregelen is te zien dat er meer raakvlakken met de recyclingbranche zijn dan men wellicht zou verwachten. Zo wordt in het segment “Additioneel mondiaal” verwacht een deel van 2,5 Mton CO₂-besparing gehaald te kunnen worden uit normering van circulair slopen en zal ook het segment “Gebouwde omgeving” met het verduurzamen van de utiliteitsbouw en woningen aan de bak moeten.

Een ander deel van het pakket behelst de stimulering van schone mobiliteit en een aanpassing van de energiemix van voornamelijk fossiel naar zo goed als volledig hernieuwbaar. Op welke wijze hier invulling aan gegeven gaat worden is nog niet exact omschreven maar met verduurzaming transport en logistiek incl. binnenvaart, verduurzaming personenvervoer en laadinfra en de inzet biobrandstoffen laat dit weinig aan de verbeelding over.

Subsidiemachine

De grote vraag die boven deze materie hangt is “wie gaat hier nu van profiteren”? Natuurlijk zou de eerste reactie moeten zijn dat het klimaat hier de vruchten van gaat plukken. Ondanks slechts het voorkomen van een temperatuurstijging van de aarde met 0,00036 graden in 2050 zou de Nederlandse aanpak een aanpak moeten zijn die juist de grote vervuilers aanzet tot ingrijpende maatregelen.

Een andere mogelijkheid, en tevens ook de meest wenselijke, is dat Nederlandse ondernemers worden ondersteund in hun investeringen die uiteindelijk leiden tot minder CO₂-uitstoot. Dit geldt natuurlijk niet alleen voor de recyclingindustrie, maar voor alle takken van industrie die bijdragen aan het Nederlands bruto nationaal product. Voor alle duidelijkheid wordt hier niet mee bedoeld dat de Nederlandse industrie zich alleen maar richt op die grote pot met geld; stabiele en toekomstbestendige wet- en regelgeving zijn van veel groter belang dan tijdelijke subsidies die meer marktverstorend werken dan dat zij bijdragen aan duurzame economische groei.

De kans is echter heel groot dat juist veel geld zal gaan worden uitgegeven aan onderzoeksbureaus en startups die, niet gehinderd door enige eigen kennis, juist bij de ervaren ondernemers kennis gaan ophalen, hier dikke rapporten over schrijven en vervolgens gaan concluderen dat er meer innovatie moet komen. Innovatie die op dit moment echter al wordt en zelfs is ontwikkeld doch niet tot wasdom kan komen vanwege ouderwetse wet- en regelgeving en gebrek aan ondernemersgeest in de politiek.

Sleutelrol voor de recyclingindustrie

De bouwsector is verantwoordelijk voor circa 38 procent van de globale CO₂-emissies. Alleen al het materiaalgebruik bedraagt 11 procent van de globale CO₂-uitstoot. Dat het materiaalgebruik in Nederland beperkt moet worden moge duidelijk zijn. Verschillende onderzoeken die in de afgelopen jaren zijn uitgevoerd geven aan dat na de einde-levensfase van een bouwwerk, in de LCA-methodiek (EN 15978) de “Voorbij levensduur” of “Module D” genoemd, veel materiaalbesparing valt te behalen. Of dit nu wordt gerealiseerd door hergebruik, herwinning of recycling is om het even, dat dit nog als zodanig wordt voorgeschreven des te schrijnender en een voorbeeld van gebrek aan lef.

De Nederlandse recyclingindustrie is één van de best ontwikkelde recyclingindustrieën ter wereld en recyclet op dit moment al meer dan 90% van het vrijkomende bouw- en sloopafval. Dit zijn bijna 30 miljoen ton secundaire grondstoffen die we op dit moment echter nog voor een deel onbenut laten daar waar het de hoogwaardigere inzet als alternatieve en gecertificeerde grondstof in bijvoorbeeld nieuw beton betreft. Met hergebruik van grind, zand en cement uit oud beton kan een CO₂-reductie gerealiseerd worden van circa 75% en worden grondstoffen bespaard.

Andere innovaties die op dit moment vanuit de sector zelf worden geïnitieerd zijn onder andere gericht op hernieuwde kalkzandsteen, metselstenen en gipsplaten. Allemaal bijdragen aan een lagere CO₂-uitstoot voor de bouwsector.

21 en 22 november 2023

Wat rest is de vraag wat er overeind blijft van deze voorgenomen maatregelen met het oog op de Tweede Kamerverkiezingen van 22 november 2023. In de december-editie van BEwerken zullen wij hier ongetwijfeld op terugkomen.

Vooruitkijken op de Tweede Kamerverkiezingen zal zeker ook gebeuren tijdens het Recyclingsymposium dat op 21 november 2023 plaats vindt. Dan zal directeur Bouwen en Energie van het Ministerie van Binnenlandse Zaken, Ferdi Licher, als één van de key-note speakers ongetwijfeld zijn licht laten schijnen over de toekomst van circulair bouwen en slopen.

• Beleid