De ontwikkelingen rond het verzamelen en recyclen van verschillende materialen hebben een enorme vlucht genomen en men vraagt zich nu zelfs serieus af of een wereld zonder afval mogelijk is. Dat lijkt een utopie, maar er heerst wel een droombeeld van een circulaire economie en dit vormt inmiddels een bron van inspiratie voor bedrijven en milieubeschermers. Ook wetgeving dwingt ons tot een effectievere sortering en recycling.

We spreken in dit hoofdartikel met Otto Friebel, directeur van de vereniging BRBS Recycling en Ronald Balvers, directeur GP Groot recycling en Rens Groeneveld, Manager Recycling bij GP Groot Recycling. We laten de grote uitdagingen voor de toekomst in deze branche de revue passeren. Welke transities hebben de laatste jaren plaatsgevonden en wat kunnen we nog verwachten? En wat betekent dat voor de mensen die in de branche werkzaam zijn?

De Vereniging BRBS Recycling is een autoriteit op het gebied van Recycling en Circulaire Economie. De vereniging werd 42 jaar geleden opgericht en de leden zijn voornamelijk recyclingbedrijven die (inmiddels) secundaire grondstoffen produceren. De vereniging stelt zich ten doel de kwaliteit en continuïteit van de producten te faciliteren en te ondersteunen in de vorm van kennis, opleiding, normering, monitoring en voorlichting.

Wanneer ik Otto Friebel vraag wat de grootste ontwikkeling met betrekking tot sortering en recycling is geweest van de afgelopen jaren noemt hij het stortverbod voor bouw- en sloopafval rond 1995. Otto Friebel: “Vanaf dat moment zie je dat er meer sortering heeft plaatsgevonden en dat het percentage recycling van bouw- en sloopafval richting 90 procent is gegaan. Daardoor komt er minder op stortplaatsen terecht en wordt er meer hergebruikt. De begrippen recycling en duurzaamheid zijn al een aantal jaar trending, maar nu merk je vooral dat het produceren van grondstoffen veel aandacht krijgt. De leden van BBRS Recycling worden steeds meer gezien als grondstofleveranciers en dat betekent dat de kwaliteit nog verder omhoog moet zodat de producten niet van nieuw te onderscheiden zijn. Onze leden zitten met name in het bouw- en sloopafval en het puin. Veel bedrijven zijn bezig met recyclinggranulaten, zowel beton- als menggranulaten, die geschikt zijn voor toepassing in beton. Dat vraagt om certificering en normeringen en er zijn bij de bedrijven ook veel mensen in dienst die op laboratoria werken om te kunnen bepalen of iets wel of niet geschikt is om in te brengen in het betonwerk. Rol voor machinisten Bij het op een juiste manier scheiden van afval, ligt een belangrijke rol voor de machinist. “Buiten het feit dat ik zo’n machinist zeer behendig vind wanneer hij met zo’n grote machine kleine spullen van de grond pikt, moeten ze ook steeds meer kennis hebben van het materiaal waarmee ze werken. Daar zullen de machinisten in bijgeschoold moeten Otto Friebel worden. Je moet de waarde kennen van het materieel waarmee je werkt. Dat wordt steeds moeilijker herkenbaar en vraagt nog meer vakmanschap. Je merkt dat de onderwerpen circulaire economie, klimaatverandering en transities op dit moment veel aandacht krijgen in met name HBO-opleidingen, maar het sorteer- en sloopwerk moet ook uitgevoerd worden. Er moet dus op alle niveaus kennis worden overgedragen. En verder zal het überhaupt een uitdaging blijven, en dat is niet nieuw, jonge machinisten te interesseren en op te leiden voor de branche. Jongens komen vaak binnen als bijrijder of handsorteerder en maken soms de overstap naar de heftruck of de kraan, dat een ander soort vaardigheden vraagt. Recente aandachtspunten Een onderwerp dat de laatste tijd veel aandacht heeft gekregen, zijn de afvalbranden op bedrijfsterreinen bij onze leden”, vervolgt Otto Friebel. “Vanaf 2017-2018 is het aantal afvalbranden exponentieel gestegen. Wanneer je naar de oorzaak zoekt, zie je dat je door de verregaande elektrificering steeds meer te maken krijgt met de opslag van energie. Er komen steeds meer batterijen in huishoudelijk en bedrijfsafval. Dat zijn niet meer de oude AA of AAA penlights, maar juist de kleine lithium batterijen. Door beschadigingen of wrijving kunnen deze batterijen ontbranden waardoor een berg afval snel vlam kan vatten. Dat is een risico voor de sector. Daarom is er een taskforce afvalbranche opgericht. Door de bewustwording en aandacht voor dit onderwerp zie je dat het aantal afvalbranden gelukkig weer afneemt naar het niveau van 2017, toen we rond de 65 branden per jaar zaten. Dat zijn er nog te veel, maar we zaten de laatste jaren op het aantal van rond de 180. Ook zijn we druk bezig met de gevolgen van de nieuwe omgevingswet, die binnenkort wordt ingevoerd. Dat heeft bijvoorbeeld consequenties op het gebied van vergunningverlening voor het breken van aangeleverd puin. Uitdagingen voor de toekomst De uitdagingen voor de machinisten zitten met name in de elektrificering van de machines; de omslag van diesel naar elektrische bronnen vragen om energie-efficiency. Je moet goed nadenken over de inzet van je machine. En voor de sector zelf zien we nu, en in de toekomst, steeds meer nieuwe producten op de markt vanuit een gerecycled stuk materiaal. Denk bijvoorbeeld aan stoeptegels, metselwerkstenen en kalkzandsteen. We gaan steeds meer kijken of we van producten eerst weer een grondstof kunnen maken en daarna weer een nieuw product. Zo werken we met elkaar stap voor stap richting BRBS Recycling 100% recycling.”

GP Groot Recycling

De machinist bepaalt mede de kwaliteit van ons product. Een van de leden van BRBS Recycling is Sortiva, een dochteronderneming van GP Groot, een bekende speler in de afvalinzameling- en verwerkingsmarkt. Een no nonsens bedrijf, dat – ondanks het feit dat er inmiddels meer dan duizend mensen en dienstverbanden zijn– nog steeds voelt als een sociaal familiebedrijf. Met veel enthousiasme spreken directeur recycling Ronald Balvers en manager recycling Rens Groeneveld over hun bedrijf en de uitdagingen waar zij met elkaar voor staan Ronald Balvers: “De ontwikkeling in de recycling is hard gegaan; 40 jaar geleden werden de verschillende afvalstromen nog grotendeels gestort en/of verbrand. We zitten nu volop in een transitie van afvalverwerker naar grondstoffenproducent. De grootste uitdaging zit bij de mengstromen, waar alles door elkaar zit. Bouw- en sloopafval, grofvuil en bedrijfsafval. Dat moet uit elkaar gehaald worden voor weer bruikbare stromen, zoals hout, puin, metalen en kunststoffen. Wanneer je dan nog verder inzoomt naar de stroom puin bestaat dat uit veel verschillende onderdelen, zoals keramiek, kalkzandsteen, beton, bakstenen en dergelijke. Wij maken daar menggranulaten van voor onder de wegen. Wij proberen onze grondstoffen steeds hoogwaardiger in te zetten, dus om beton weer naar beton terug te brengen en kalkzandsteen naar kalkzandsteen. Op jaarbasis komt er zo’n 1,5 miljoen ton afval binnen op onze locaties. Het streven is er om zoveel mogelijk terug te brengen tot grondstoffen zodat er nieuwe producten in de keten komen. Het echt circulair maken, daar word ik wel enthousiast van. De overheid stuurt erop dat er vanaf 2030 vijftig procent van het materiaal moet worden hergebruikt en vanaf 2050 mogen we niets meer uit de aarde ontginnen en zullen we volledig circulair moeten opereren. Daar zetten we dus volop op in.” Rol van de machinist Rens Groeneveld vertelt over de rol van de machinist: “We gaan steeds meer demonteren in plaats van slopen. Onze machinisten spelen daarbij een belangrijke rol. De afvalstromen die binnenkomen worden eerst bekeken door onze acceptanten, die vervolgens overleg hebben met de machinisten, die een en ander moeten gaan verwerken. Zij moeten zich daarbij afvragen of het materiaal zo gesorteerd kan worden, dat het hoogwaardiger ingezet kan worden. De machinist bepaalt mede de kwaliteit van ons product. Neem als voorbeeld een lading hout. De machinist heeft dan als taak er zoveel mogelijk zogenoemd A-hout uit te sorteren want dat kun je hoogwaardig toepassen. De werkzaamheden voor de machinist worden hierdoor steeds verfijnder. We merken dat ze het leuk vinden om hierover mee te denken. Vanzelfsprekend moet je hier echt ingroeien. We kijken dan ook bij nieuwe medewerkers welke werkzaamheden het best bij iemand passen. We hebben een aantal standaard processen, waar machinisten kunnen starten en van daaruit kunnen ze doorgroeien binnen het bedrijf. Nieuwe medewerkers krijgen de kans het bedrijf te leren kennen door met verschillende processen kennis te maken. We hebben bijvoorbeeld een houtverwerkingsinstallatie waar een machinist, wanneer hij daarvoor interesse heeft, ook weleens als operator kan worden ingezet.” Materieel Ronald neemt het stokje weer over: “We voeren een meermerkenbeleid bij de aanschaf van machines. Tegelijkertijd weten we vaak wel welke voorkeur er is bij de machinist qua merk en inrichting van de cabine. Daar proberen we zoveel rekening mee te houden. We hebben inmiddels ook twee volledig geëlektrificeerde kranen gestationeerd staan en we hebben recent een semi-mobiele kraan gekocht. We proberen de uitstoot te verminderen en ons machinepark zo jong mogelijk te houden. Maar ook voor de diesel aangedreven machines geldt dat we letten op het brandstofverbruik, bijvoorbeeld door de cursus Het Nieuwe Draaien.” We kunnen concluderen dat er veel uitdagingen zijn voor de bedrijven en haar medewerkers in deze branche. De transitie van afvalverwerker naar grondstoffenproducent is ingezet: zo voorkomen we de uitputting van grondstoffen en dringen we het energiegebruik terug.

• Circulaire Economie
• Leden belicht