Dat de verantwoordelijkheid bij de afval- en recyclingbranche ligt voor het versnellen van de circulaire economie transitie blijkt uit deze cijfers.

“Klimaatbeleid kan niet zonder een circulaire economie maar een circulaire economie kan wel zonder klimaatbeleid”, aldus Marieke van der Werf, voorzitter van het Recycling Forum en oprichter van Grondstoffenpoort. Hiermee benadrukt zij het pijnpunt bij de doelstelling ‘een 100% circulaire economie in 2050.’

De branche vraagt om dwang en drang vanuit de overheid, dat blijkt bij een poll onder de 160 aanwezigen in de zaal tijden het Recycling Symposium, georganiseerd door Veras, Envaqua en BRBS Recycling.  De productiekracht en motivatie is er zolang er vanuit de overheid meegewerkt wordt aan een ketensamenwerking lijkt de conclusie te zijn.

De branche is in staat om de transitie naar een circulaire economie te versnellen zodra alle schakels één kant op bewegen. Overheid, semi overheidinstanties, leveranciers, consumenten en afvalverwerkers zullen aan dezelfde keten moeten werken.

Zo geeft Maikel Kishna van het PBL in zijn lezing over de ICER, aan dat er gekeken moet worden naar de trends in grondstoffenverbruik. “Deze gaan niet de goede kant op, zo is landgebruik toegenomen, en zijn de leveringsrisico’s gestegen en zijn we meer gaan storten. Het aantal CE bedrijven neemt toe, maar ten opzichte van de gehele toename in bedrijven, is deze stijging minder groot. Nederland is een voorloper op het gebied van recycling, maar stel dat we 100% zouden recyclen kunnen we nog steeds het gebruik van primaire grondstoffen niet uitbannen.” stelt Kishna. Zijn advies: zoveel mogelijk recyclen, verlengen van de product levensduur en het verminderen van consumptie.

Medio 2022  worden prioritaire productketens bekend, productketens waarin veel grondstof stromen samenkomen. Van der Werf: “als we zeggen dat we minder primaire grondstoffen moeten gebruiken, dan moeten we ook kijken naar de input van deze grondstoffen. Er is veel werk aan de winkel. Door toenemende grondstoffentekorten zal er steeds meer sprake zijn van geopolitieke stress. Welk land of werelddeel heeft welke grondstoffen en gaat daar het slimste mee om. De focus ligt nu vooral op het klimaat, maar we moeten ook in gedachten houden dat we grondstoffen nodig hebben, batterijen zijn hier een goed voorbeeld van. Waar we miljarden steken in de energietransitie, is het bij grondstoffen op = op.”

Een intensivering van overheidsbeleid is noodzaak, als het gaat om het versnellen van de transitie. Bijvoorbeeld een stimulerend beleid zoals in het klimaatakkoord met afspraken die bindend zijn. Het betekent voor nu vooral dat de recyclingbranche het zelf zal moeten doen. Een goed voorbeeld hiervan is het initiatief van Stichting Insert die een landelijke marktplaats heeft opgericht voor materialen voortgekomen uit de sloop.

Verschillende sloopbedrijven hebben de krachten gebundeld en juni 2021 coöperatie Insert opgericht. Doel: producten uit sloop/bouw een beter leven te geven. Zo zoeken zij als zogenoemde oogsters de samenwerkingen op met specialisten. In een soortelijke samenstelling hebben zij dan ook recyclede plafondplaten geproduceerd. “Wij zijn specialist in het slopen, maar niet in het maken van verschillende eindproducten, daarom zoeken wij dan ook actief naar productspecialisten voor het maken van een toekomstig secundair product als alternatief voor het virgin product”, aldus Derk-Jan Hooijer, directeur Hooijer Renkum en lid coöperatie Insert.

Koplopers in de markt hebben we nodig voor de innovatie en motivatie. Koplopers zoals Auping, die proactief gezocht heeft naar het recyclen van matrassen en dit met succes verder heeft kunnen ontwikkelen en een voorbeeldcase heeft voor andere matrasproducenten.

Maar ook al kan de recyclingbranche versnellen en allerlei innovatieve processen op poten zetten, zonder steun van de overheid zal dit in plaats van een sneltrein een boemeltje worden. De prijsstelling van de primaire grondstoffen en producten en bijvoorbeeld het stimuleren van het terugbrengen of innemen van de te recyclen producten zal door de overheid opgenomen moeten worden in het beleid circulaire economie.

Zolang primaire grondstoffen goedkoper zijn, de bereidheid tot het geven van subsidies te laag is en de consumenten en leveranciers nog niet voldoende gestuurd worden, zal de recyclingbranche in de startblokken blijven staan, maar voorlopig nog geen startschot horen.

• Circulaire Economie