We use cookies from third party services for marketing activities and to offer you a better experience. Read about how we use cookies and how you can control them by clicking "Privacy Preferences".

Privacy Preferences

When you visit any website, it may store or retrieve information through your browser, usually in the form of cookies. Since we respect your right to privacy, you can choose not to permit data collection from certain types of services. However, not allowing these services may impact your experience.

  • Privacy Policy
    When you visit any of our websites, it may store or retrieve information on your browser, mostly in the form of cookies. This information might be about you, your preferences or your device and is mostly used to make the site work as you expect it to. The information does not usually directly identify you, but it can give you a more personalized web experience. Because we respect your right to privacy, you can choose not to allow some types of cookies. Click on the different category headings to find out more and manage your preferences. Please note, blocking some types of cookies may impact your experience of the site and the services we are able to offer.
    REQUIRED
  • Content Delivery Network
    These cookies enable the website to provide enhanced functionality and personalization. They may be set by us or by third party providers whose services we have added to our pages. If you do not allow these cookies then some or all of these services may not function properly.
    REQUIRED
  • Functional (Your preferences for this site)
    Functionality cookies allow websites to remember the user's site preferences and choices they make on the site including username, region, and language. This allows the website to provide personalized features like local news stories and weather if you share your location. They are anonymous and don't track browsing activity across other websites. Functionality cookies can include first party, third party, persistent or session cookies.
  • Statistics (Info on how we can get better)
    These cookies allow us to count visits and traffic sources so we can measure and improve the performance of our site. They help us to know which pages are the most and least popular and see how visitors move around the site, which helps us optimize your experience. All information these cookies collect is aggregated and therefore anonymous. If you do not allow these cookies we will not be able to use your data in this way.
  • Marketing (Advertisement Delivery Network)
    These cookies may be set through our site by our advertising partners. They may be used by those companies to build a profile of your interests and show you relevant adverts on other sites. They do not store directly personal information but are based on uniquely identifying your browser and internet device. If you do not allow these cookies, you will experience less targeted advertising.

Privacy policy

Wat zijn de gevolgen van de aanwezigheid van PFAS op de circulaire economie?

dinsdag 12 april 2022

Het effect van onze welvaart laat al meer dan 50 jaar sporen na in het milieu. Het is ondenkbaar geworden om te kunnen leven zonder organische kunststoffen. Bij de ontwikkeling van deze kunststoffen lag de nadruk op de gunstige eigenschappen en brede toepasbaarheid. 

Delen

Vanaf de jaren vijftig van de vorige eeuw hebben de ontwikkelingen in de productie van kunststoffen een enorme vlucht genomen. De aandacht was geheel gericht op de voordelen van het gebruik en zeker niet op de gevolgen van deze stoffen op ons milieu. Met name de gunstige eigenschappen van deze producten hebben een grote rol gespeeld in de snelheid van ontwikkeling. De kunststoffen hebben een grote bijdrage geleverd in de innovatie, de methode van onderzoek en behandeling binnen de gezondheidszorg. Gelet op haar eigenschappen is PFOS grootschalig toegepast in brandblusmiddelen en gebruikt als brandvertrager. Van deze eigenschappen heeft onze samenleving uitgebreid kunnen profiteren.

Bij het eerste gebruik van de PFAS houdende producten werd niet beseft dat deze stoffen op enig moment in het milieu terecht zouden komen. De belasting van het milieu werd zeker niet alleen veroorzaakt door de chemische industrie. Door huishoudelijk gebruik van PFAS-houdende producten (tandpasta, cosmetica, antiaanbaklaag in steelpannen, kleding e.d.) draagt dit bij aan een diffuse verspreiding. Eenmaal in het milieu terechtgekomen blijven de stoffen daar aanwezig en kunnen in kleine hoeveelheden terechtkomen in voedsel of drinkwater.

Vanaf 2016 is meer en meer duidelijk geworden dat PFAS-verbindingen in de bodem voorkomen en schadelijke effecten zullen hebben op ons milieu. Daarnaast werd het besef van de overheid groter dat het voorkomen van Zeer Zorgwekkende Stoffen (ZZS) zich niet zal beperken tot PFAS-verbindingen. Echter van een effectieve overheidsaanpak was geen sprake. Voor de wettelijke toetsing van de milieuhygiënische kwaliteit van grond en bouwstoffen geldt voor niet genormeerde stoffen de aantoonbaarheidsgrens als norm. De ontwikkelingen op het gebied van chemisch analytisch onderzoek hebben ertoe geleid dat organische stoffen in extreem lage concentraties aantoonbaar zijn (vaak in nanogrammen per kilogram). Gelet op het gebruik van deze stoffen is verklaarbaar dat PFAS-verbindingen in grond, bagger en oppervlaktewater konden worden aangetoond.

Zonder een gedegen achtergrondwaardenonderzoek heeft de overheid (min of meer in paniek) in 2019 het Tijdelijke Handelingskader PFAS vastgesteld. In deze versie van het THK werden toetswaarden opgenomen die nagenoeg gelijk waren aan de bepalingsgrenzen van de laboratoria. Het gevolg was dat het grondverzet in Nederland nagenoeg stil kwam te vallen. Na constatering van de stagnaties in het grondverzet zijn de toetswaarden van PFAS-verbindingen in grond/bagger in een later stadium aangepast. Tot op heden is echter nog geen definitief Handelingskader PFAS vastgesteld of zijn wettelijk geldende toetswaarden opgenomen in de Regeling bodemkwaliteit.

De vertegenwoordiging in het Implementatieteam Bodemkwaliteit gaf de NVPG de kans om direct bij de problematiek PFAS betrokken te worden. Helaas bleek al snel dat aan het Implementatieteam geen rol was toegekend in de behandeling van het PFAS-dossier. Met de ingebrachte informatie en onderzoeksresultaten van de NVPG is nauwelijks iets gebeurd. De leden van de NVPG waren in eerste instantie terughoudend in het doen van onderzoek naar de reinigbaarheid van PFAS houdende grond. Op verzoek en in samenwerking met Rijkswaterstaat/Leefomgeving/Bodem+ zijn in 2019/2020 onderzoeken uitgevoerd naar de reinigbaarheid van PFAS-houdende grond op pilot- en praktijkschaal. PFAS-verbindingen kunnen alleen bij zeer hoge temperaturen worden afgebroken. Literatuuronderzoek heeft uitgewezen dat bij de gangbare temperaturen voor het thermisch reinigen van grond (kleiner dan 1.000 graden Celsius) bepaalde PFAS-verbindingen (met een lange koolstofketen) worden afgebroken tot andere PFAS-verbindingen (kortere koolstofketen). Vernietiging van PFAS-verbindingen in de grond is derhalve met de bestaande thermische installaties niet haalbaar. De doelmatigheid van de reiniging van PFAS-houdende grond, door middel van extractieve reinigingstechnieken, is voldoende betrouwbaar en op praktijkschaal aangetoond. De PFAS-verbindingen worden geconcentreerd in het residu en de meetwaarde van PFAS-verbindingen in het gereinigde zand liggen onder de bepalingsgrens van de laboratoria Voor de beoordeling van de reinigbaarheid grond wordt, nu door Bodem+, een reinigingsrendement gehanteerd van 95%.

Vanwege een eventuele mogelijkheid van het lozen van PFAS houdend afvalwater door de betreffende grondbewerkingsbedrijven zijn de Waterschappen en Omgevingsdiensten terughoudend. Ondanks het aantonen dat een eventuele lozing van afvalwater nagenoeg verwaarloosbaar is ten opzichte van andere lozingen op het oppervlaktewater (minder dan 1%).

In de afgelopen jaren is totaal circa 45.000 ton zandige PFAS-houdende grond extractief gereinigd. De aangeboden grond was niet afkomstig van specifieke saneringen van PFAS-houdende grond, maar was gerelateerd aan grondverzet. In meerdere aangeboden partijen was PFAS als nevenverontreiniging (concentraties boven de hergebruiksnorm) in de verontreinigde grond aanwezig. De reiniging van de partijen zijn allen succesvol uitgevoerd. Het residu is, met een verklaring van niet-reinigbaarheid (grond) gestort.

De grondbewerkings- en recyclingbedrijven staan achter in de keten en worden geconfronteerd met stoffen die in het dagelijkse leven veelvuldig en met succes zijn/worden gebruikt en toegepast. Van de overheid zou je mogen verwachten dat zij zich constructief opstelt om hergebruik van grond- en bouwstoffen in de breedste zin te stimuleren. Onvoldoende wordt door de politiek/overheid gerealiseerd dat een volledige verwijdering van ZZS in gerecyclede grond- of bouwstoffen een onmogelijke opgave is. Het ontbreken van enige medewerking van Omgevingsdiensten en Waterschappen heeft averechts gewerkt op het nemen van initiatieven door het bedrijfsleven. Het, door de Staatssecretaris ingestelde stakeholders- en uitvoeringsoverleg PFAS, heeft niet geleid tot nieuwe initiatieven van het bedrijfsleven.  

Met de ervaringen uit het verleden met andere verontreinigingen kan ook de terughoudendheid van het bedrijfsleven, voor het doen van investeringen, worden verklaard. Voor bijvoorbeeld asbest werd in het begin van deze eeuw een norm gehanteerd gelijk aan de bepalingsgrens. Toen bleek dat door de grootschalige toepassing van asbesthoudende materialen in bouwmaterialen deze norm niet realiseerbaar was is, op basis van een risicobeoordeling van het RIVM een 'soepelere' toetswaarde” vastgesteld. Gelet op de normstellingen van PFAS in de ons omliggende landen en de risicobeoordeling door het RIVM, kan zeker niet worden uitgesloten dat een verruiming van de toetswaarden van PFAS-verbindingen in grond en bouwstoffen dit voorbeeld zal gaan volgen.

Een bekend Nederlands spreekwoord is “Waar je mee omgaat word je mee besmet”. Dit geldt ook voor de aanwezigheid van PFAS-verbindingen in ons milieu. Zolang de stoffen nog aanwezig zijn in voedselverpakkingen, cosmetica, smeermiddelen, zonnepanelen e.d. wordt dagelijks het milieu belast. De vraag is gerechtvaardigd in hoeverre de gedane inspanningen en kosten voor onderzoek en beproevingen door de grondbewerkingsbedrijven voor het verwijderen van deze stoffen uit het milieu in de toekomst te gelde kunnen worden gemaakt. Daarbij realiserend dat tot op heden circa 45.000 ton PFAS houdende grond (boven de hergebruiknorm) is gereinigd en hierbij niet meer dan 1 kg. PFAS-verbindingen uit het milieu zijn verwijderd. Alleen een totaal verbod op toepassing van PFAS-houdende producten zal op lange termijn rendement gaan opleveren.

Om het reinigen van PFAS-houdende grond en andere ZZS te stimuleren is het noodzakelijk dat duidelijke wettelijke kwaliteitseisen worden gesteld aan gereinigde grond en bewerkte bouwstoffen. De grondbewerkingsbedrijven, maar ook de andere recyclingbedrijven kunnen niet worden opgescheept met een onduidelijk wetgeving. De mogelijkheid dat de onderneming in een later stadium alsnog juridisch verantwoordelijk wordt gesteld bij het aantonen van niet genormeerde stoffen in gereinigde grond of gerecyclede bouwstoffen blokkeert ieder initiatief.

De expertise van het grondbewerkingsbedrijven en de andere recyclingbedrijven zullen optimaal moeten worden benut om invulling te geven aan de doelstellingen van de circulaire economie. Dit kan alleen worden bereikt indien sprake is een goed vertrouwen van de overheid in het bedrijfsleven en een slagvaardig beleid.

Jaap van der Bom (bureaudirecteur NVPG)

  • Circulaire Economie
  • Recycling
  • Afvalstoffen
  • Beleid
  • Dossiers
Gerelateerde artikelen
BEwerken ONLINE
CO2-heffingen en de gevolgen voor de sector

De afval- en recyclingbranche kijkt met een optimistische en ietwat kritische blik naar de CO2-heffing van grondstoffen.

BEwerken ONLINE
Financiële zekerheidstelling remt ontwikkeling recyclingbranche?

De doelstelling van het klimaatakkoord is duidelijk: in 2050 moet 95% minder CO2 worden uitgestoten om te voorkomen dat de aarde meer dan 2 graden opwarmt. Gelukkig weten we ook hoe we dit doel moeten...

BEwerken ONLINE
“Met alleen hergebruik van grondstoffen, redden we het niet in de bouw”

De komende jaren zijn in Nederland honderdduizenden nieuwe woningen nodig. We mogen deze ambitieuze plannen niet laten stuklopen op een groot onderschat én onbekend probleem: de beschikbaarheid van el...

TAG kaarten
Gemeenten kunnen helpen bij verantwoorde verwerking van teerhoudend asfalt

Er ligt nog circa 40 miljoen ton teerhoudend asfalt in het Nederlandse wegennetwerk. Om het kankerverwekkende teer conform rijksbeleid te vernietigen dient teerhoudend asfalt thermisch te worden gerei...

10_CO2 _2050 website
Van Veldhoven: deel afspraken uit Green Deal moeten wereldwijd gaan gelden

De afspraken over het verplichte hergebruik van materialen, die zijn gemaakt in de Europese Green Deal, zouden wereldwijd moeten gaan gelden. Dat levert een aanzienlijke besparing op van de uitstoot v...

Foto Marieke van der Werf
Circulaire economie is geen middel, maar een doel!

“De ambitie is helder: Nederland wil in 2050 volledig circulair zijn”, schrijft staatssecretaris Vivianne Heijnen in haar voorwoord bij het Nationaal Programma Circulaire Economie (NPCE) dat begin dit...

BEwerken ONLINE
Verandering van spelregels nodig

In een recent interview met Trudy Rood, senior beleidsonderzoeker en lid van het transitieteam Circulaire Economie Bouw en Aldert Hanemaaijer, Projectleider ICER beiden werkzaam bij het Planbureau voo...

BRBS Recycling
Provinciale CE plannen

Het streven naar een Circulaire Economie bevat een toezegging en uitvoering op ieder niveau. Zo hebben provincies dan ook de verantwoordelijkheid om binnen de eigen provincie een Circulaire Economie a...

BRBS Recycling
Feitenonderzoek immobilisatie

Een immobilisaat is volgens het Landelijk afvalbeheerplan (LAP3) een “technologische ingreep waarbij de fysische en/of chemische eigenschappen van een afvalstof worden gewijzigd, zodanig dat de kans o...

BRBS Recycling
Update Pilot brandverzekering

Een brand kan de passie wat ondernemers voor hun bedrijf voelen in één klap verwoesten. Het is één van de grootste nachtmerries voor ondernemers. 's Nachts wakker liggen van een eventuele brand of wak...

BEwerken ONLINE
Brand is niet per definitie failliet

Branden bij bedrijven zijn helaas niet voor 100% uit te sluiten. Wel is het mogelijk de kans op brand aanzienlijk te verkleinen. Burghgraef van Tiel & Partners is gespecialiseerd in het beoordelen van...

BEwerken ONLINE
Financiële zekerheid: geest uit het verleden

De overheid wil de inwerkingtreding van de Omgevingswet aangrijpen voor een uitbreiding van het instrument financiële zekerheid. Het is de bedoeling dat het bevoegd gezag afvalverwerkende bedrijven ka...

BEwerken ONLINE
Nieuwe versie AERIUS Calculator geeft hogere berekende stikstofdepositie aan

Vanaf 15 oktober 2020 moet de release van een nieuwe versie van AERIUS Calculator worden gebruikt om stikstofdepositieberekeningen uit te voeren, waarmee onder meer het effect van een industriële acti...

BEwerken ONLINE
Inventariseren Zeer Zorgwekkende Stoffen in afvalstoffen: wie is aan zet?

Veel bedrijven in de sloop- en recyclingsector worden de laatste tijd geconfronteerd met verzoeken van het bevoegd gezag om inzichtelijk te maken of, en zo ja, welke Zeer Zorgwekkende Stoffen (ZZS) in...

BEwerken ONLINE
Risico-inventarisatie en -evaluatie; voor een veilige en gezonde werkplek

Goede arbeidsomstandigheden verbeteren de productiviteit. Bovendien vermindert de kans op ongevallen waarmee de werkgever aan de zorgplicht voldoet. Dat zijn de voordelen van het opstellen van de RI&E...

BEwerken ONLINE
Regeling voor TAG als gevaarlijk afval blijft van kracht

Ruim een jaar geleden trad op 16 oktober 2021 de “Regeling tot wijziging van de Regeling Europese afvalstoffenlijst en de Activiteitenregeling milieubeheer” (hierna te noemen: de Regeling) in werking....

BEwerken ONLINE
Rekenkamer: ‘Europa heeft meer recyclingcapaciteit nodig’

Uit een analyse van de Europese Rekenkamer blijkt dat binnen de EU nog altijd meer dan de helft van al het plastic verpakkingsmateriaal wordt verbrand. De rekenkamer waarschuwt dat de doelstelling, om...

BEwerken ONLINE
Recypedia: Bijproduct

Een stof is afval of niet. Een bijproduct is geen afval.

Foto einde afval
Prioritering van materiaalstromen voor Europese einde-afvalcriteria

De Europese Green Deal1 heeft als doel de EU te transformeren tot een moderne, grondstoffenefficiënte en competitieve economie, vooral door economische groei te ontkoppelen van het gebruik van hulpbro...

betongranulaat_web
Het Circulair Materialenplan

LAP3 is een plan dat op landelijk niveau wordt opgesteld en waarmee vergunningverleners bij omgevingsdiensten rekening dienen te houden. Het LAP is daarmee bepalend voor de vraag welke activiteiten me...

Asfalteren_Almere_Roof2Road_small
CO2-arm beton voortaan standaard voor grote vastgoedontwikkelaars en bouwers Elf grote vastgoedontwikkelaars, bouwbedrijven en zogeheten techniek, bouw en infra-ondernemingen ga...

Bouwafval
Herziene EVOA vanaf 2026 Grensoverschrijdend afvaltransport is onderworpen aan de regels van de Europese Verordening Overbren...

Recyclingsymposium.02
Recyclingsymposium 2024: Ruimte voor de Circulaire Economie ‘Wie neemt de verantwoordelijkheid?!’ Is zowel de vraag als een oproep richting onze maatschappij en...

Prezero.02
Ondernemerschap cruciaal voor de circulaire economie “Als we praten over de circulaire economie dan praten we, gek genoeg, vooral over afvalbeleid en nie...

Circulair_Slopen
Bedrijfsleven slaat handen ineen voor een circulaire economie “Wat we nodig hebben, zijn heldere doelen, de vraag naar circulaire producten en materialen en een s...

Nieuwsbrief

* verplicht

Sponsored content

Partner content

Circulair_Slopen

Bedrijfsleven slaat handen ineen voor een circulaire economie

“Wat we nodig hebben, zijn heldere doelen, de vraag naar circulaire producten en materialen en een stabiel beleid. Dan is het voor ondernemers mogelijk om meer circulaire verdienmodellen te realiseren. Met ook voldoende financiële middelen om echt te innoveren. lees meer

foto_Yves_Luca

De sleutelrol van leveringszekerheid

Jarenlang beschouwden we bij AVR leveringszekerheid bijna als vanzelfsprekend. De brand op onze locatie in Rozenburg in september vorig jaar heeft het belang van een betrouwbare levering benadrukt en onze veerkracht op de proef gesteld. lees meer